Klik hier voor het overzicht van de treinstelnummers

De Koploper welke ook ICM (InterCity Materieel) wordt genoemd of Plan-Z is een trein die vooral dienst doet in de Intercity-dienst tussen de grote steden. Deze stellen rijden vaak met twee of meer treinstellen aan elkaar gekoppeld en waren voorzien van een doorloopgedeelte waarmee men tussen meerdere treinstellen kon doorlopen. Deze trein wordt ook vaak Koploper genoemd, echter vanaf de modernisering verloren ze officieel deze naam.

Geschiedenis

De eerste treinstellen van dit type zijn in 1978 in de dienst gekomen en werden geproduceerd in door Talbot (nu Bombardier) te Aken. Na 7 prototype-treinstellen (die inmiddels gesloopt zijn op enkele na die buiten dienst zijn gesteld) ging men in 1983 over tot de levering van een vervolgserie van 86 drie-baks treinstellen. Deze bevielen de NS zo goed dat er nog eens 50 nieuwe treinstellen werden gebouwd maar dan met 4 bakken. In 2005 maakte de NS bekend de eerste serie ICM's een opfrisbeurt te laten geven, bij deze opfrisbeurt kreeg het hele interieur een make-over, helaas viel de bekende doorloopkop ten prooi en werd deze o.a vanwege kostenbesparing buiten dienst gesteld en eruit verwijderd.

ICM-0

De eerste serie betrof een prototype bestelling van 7 treinstellen met elk 3 bakken. Deze kregen de benaming ICM-0 om ze te onderscheiden vanaf de definitieve serie die hierna gebouwd zou worden. De eerste inzet van deze treinen was tussen Venlo en Eindhoven en later werd ook Amsterdam en Nijmegen gebruikt om deze treinen dienst te laten doen.
Aangezien er vele aspecten van deze trein totaal anders waren, vergeleken met de vervolg series werd er in 2005 besloten deze treinen buiten dienst te stellen. Ook het dure onderhoud aan deze treinen had ermee te maken. De stellen werden in Onnen aan de kant gezet waar ze enige tijd hebben gestaan, velen ervan zijn op een gegeven moment naar de sloper Dotremont in Maastricht gegaan, een enkele is overgebleven om als oefenobject dienst te doen en staat op een afgesloten terrein in Arnhem.

De vervolgserie ICM-I en II

In 1983 werd besloten om een vervolgserie te maken van de ICM's, dit betroffen 86 treinstellen die vele aanpassingen hadden gekregen aan de hand van feedback van het NS Personeel dat de ICM-0 bereed. Zo is de doorloopkop situatie verbeterd en de trap naar de cabine boven is verplaatst, ook is er aan de passagiers gedacht, er zijn nu ook nieuwere bagagerekken ingebouwd en luchtdouches en zijn de coupe's wat groter geworden door het aanpassen van de indeling.
De nieuwe treinserie was genummerd van 4011 tot 4097, en bevatten motor-draaistellen onder een van de kopbakken en ze hebben de zgn electrische rijweerstanden.

De serie ICM-III en ICM-4 

De serie 4201 t/m de 4250 werden -net als de anderen- weer bij Talbot gebouwd en kwamen in 1990 in dienst. Deze 50 treinstellen hadden 3 motordraaistellen en zijn integenstelling tot de vorige series nu voorzien van 4 bakken.
In 1996 is het treinstel 4231 omgebouwd naar 2 bakken met eersteklas, dit was bedoeld voor de zgn. Ambtenaren trein die tussen Den Haag en Groningen reed, het treinstel werd dan ook omgenummerd naar 4444. Deze wijziging werd ongedaan gemaakt begin 2008, de declassering daarvan had al in 2006 plaatsgevonden. Wel is bij deze ombouw ervoor gekozen om wegens administratieve redenen het nummer 4444 gewoon te blijven handhaven.

Treinstel 4044 met een ICM-0 bak

In mei 2002 viel de middenbak (AB-bak) van de 4044 ten prooi aan een brandje welke aangestoken was door voetbalsupporters. Helaas werd de bak total-loss verklaar waardoor herstel niet meer mogelijk was.
Om alsnog een tussenbak te verkrijgen voor de 4044 werd er gekeken naar de inmiddels terzijde gezette ICM-0 treinstellen (4001 - 4007), Hiervan bleek bij de middenbak van de 4007 technisch geschikt voor ombouw, voornamelijk vanwege het SIG-draaistel. Na herstel en ombouwwerk van vele jaren is het stel dan eindelijk weer op de baan gekomen, dankzij een ICM-0 en enkele donor-onderdelen uit een ICR-bak (bagagerekken, banken etc.).
Wel valt er bij te zeggen dat dit rijtuig een 'special' is vanwege de constructie die niet helemaal gelijk is met de ICM-I serie (4011-4050), en zo zijn diverse apparatenkasten die onder het rijtuig zitten anders geplaatst.
Inmiddels is de 4044 te Haarlem ook onder handen genomen wegens de modernisering van de Koplopers, deze tussenbak wijkt niet meer zichtbaar af een oude ICM-0 bak.
Lees hier meer informatie over dit treinstel.

Modernisering

23 Jaar na het indienst stellen van de serie ICM-I in 1983 werd besloten deze in 2006 een totale opknapbeurt te geven. Hierbij werd het volledige interieur van de treinen op de schop genomen en werden vele wijzigingen toegepast:
De bekende doorloopkop welke de NS in 2005 afschafde om onderhoudskosten te besparen en vertragingen (bij het doorkoppelen van de doorloopkop) terug te brengen, werd verwijderd en voorzien van een grote kopplaat, een nieuw interieur met kleur-onderscheiding tussen de 1e en de 2e klas, airco in de machinstencabine en coupe's, een digitaal koersbord aan de zijkant, en 13% meer zitplaatsen door de verwijdering van de catering-keuken en een toilet. Ook is er voorzien in een aangepast toilet die ook geschikt is voor rolstoelen.

Inmiddels zijn eind maart 2010 alle drie-delige ICM's gemoderniseerd waarmee er vanaf februari 2010 begonnen werd aan de modernisering van de vier-delige stellen, welke aanzienlijk jonger zijn in hun leeftijd. De 4205 is hiervoor het prototype geworden die al eerder in de werkplaats in Haarlem stond met opgelopen schade. De 4203 die daarna als tweede prototype-stel de werkplaats van Haarlenuit kwam rollen werd direct voorzien van reizigersinformatie systemen en draadloos internet faciliteiten (ook OBIS genoemd).

In oktober van 2011 werd de laatste ICMm de werkplaats uitgereden waarmee de hele modernisering van de in dienst zijnde vloot ICMm's erop zit.

Afvoer

Vanaf 2020 begon de gefaseerde afvoer van ICM-treinstellen, en werden de eerste stellen terzijde gesteld na een aanrijding. Daarvoor was de laatste terzijdestelling een van de delen die bij de treinbotsing in Hoofddorp in 1992 betrokken was.

Dit deel wordt nog aangevuld

Reklame- en promotietreinen

Een groot aantal ICM-3'tjes hebben vroeger gereden met diverse soorten reklame, waarmee de trein beplakt was. Tot op heden heeft dit alleen plaatsgevonden voor de modernisering.

4011: In 1986 en 1987 met totaalreklame voor KLM, vanaf 1988 voor Aegon. In 1995 maakte dit stel op een bescheiden manier reklame voor Schiphol.
4012: In 1986 en 1987 Martinair, vanaf 1989 met reklame voor Aegon)
4015: In 1995 een bescheiden reklame voor Schiphol.
4050: Van maart 1995 tot mei 2002 met totaalreclame voor uitzendbureau Randstad. Eerder was het voorzien van bestickering voor Lage Landen-verzekeringen.
4023: Vanaf eind 1999 tot 2008 (modernisering) een interieur dat ontworpen is door de kunstenaar Alessendro Mendini. Aan de buitenzijde zijn de deuren wit, en staat er op de de kopdeuren en de zijkant reklame voor het Gro
4024: Vanaf 1988 Aegon
4050: Ook voor Aegon, en alter voor de Lage Landen
4051: De Ariane-express, ter ere van de geboorte van Ariana, het kind van Prins Willem-Alexander en Máxima.
4083: Reed in 1989 als vrolijk bestickerde trein ter gelegenheid van NS-150. Op 1 juli 1989 werd het stel als uitzendtrein gebruikt voor een live-uitzending op televisie, waarvoor de middenbak tijdelijk omgebouwd was en een automatische koppeling vervangen was door een camera.  De 4083 was ook de eerste ICM die de naam Koploper kreeg aangemeten.

Specificaties

De huidige specificaties van de ICM zijn als volgt. Dit is dus na alle revisies en aanpassingen. De ICM-0 zijn de prototypes die inmiddels uit dienst zijn, de ICM 1/2 zijn twee deelseries in driedelige lengte, en de ICM 3/4 zijn twee deelseries in vierdelige lengte.

Eigenschappen	ICM-0	ICM-1/2	ICM 3/4
Aantal:	7	96	50
Fabrikant:	Talbot, Oerlikon, Holec	Talbot, Oerlikon, Holec	Talbot, Oerlikon, Holec
Indienststelling:	1977	1983-1990	1990-1994
Uit dienst	2003	gefaseerd vanaf 2020	gefaseerd vanaf 2020
Samenstelling:	mBk + AB + sBk	mBFk + AB + sBk	mBFk + mB + A + sBk
Aantal delen:	3	3	4
Asindeling:	Bo'Bo' + 2'2' + 2'2'	Bo'Bo' + 2'2' + 2'2'	Bo'Bo' + Bo'2' + 2'2' + 2'2'
Aantal assen:	12	12	16
Massa:	144 ton	144 ton	192 ton
Lengte over buffers:	80,6 m	80,6 m	107,1 m
Breedtte:	2,844 m	2,844 m	2,844 m
Hoogte:	4,65 m	4,65 m	4,65 m
Maximumsnelheid:	160 km/h	160 km/h	160 km/h
Dienstsnelheid:	140 km/h	140 km/h	140 km/h
Vloerhoogte:	1,23 m	1,23 m	1,23 m
Aantal deuren per zijde:	6 per zijde	6 per zijde	8 per zijde
Zitplaatsen:	205 (1e klas: 35; 2e klas 155 )	225 / 226 (1e klas: 35; 2e klas: 163)	300 / 301 (1e klas: 59; 2e klas: 211)
Klapstoelen:	15	27 / 28	30 / 31
Aandrijving:	Electrisch, 1,5 kV DC	Electrisch, 1,5 kV DC	Electrisch, 1,5 kV DC
Vermogen:	4 x 315 = 1260 kW	4 x 315 = 1260 kW	6 x 315 = 1890 kW
Beveiliging:	ATB-EG	ATB-EG	ATB-EG