Tot aan het einde van 2033 heeft de Nederlandse Spoorwegen definitieve goedkeuring gekregen om over het hoofdrailnet te mogen rijden. Staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) heeft donderdagmiddag aangekondigd dat het kabinet het contract met de vervoerder heeft bevestigd.

Op alle binnenlandse trajecten waar nu een NS-trein rijdt, zal deze de komende jaren blijven rijden en is er ook ruimte om verder door te groeien als meer reizigers voor de trein kiezen. Uitbreiden van het nachtnet staat vanwege een gebrek aan financiële middelen niet op de planning.

Het toevoegen van een derde en vierde intercity per uur tussen Groningen en Zwolle blijkt eveneens niet haalbaar vanuit financieel oogpunt. Er wordt echter wel gekeken naar de optie om na 2029 extra treinen te laten rijden.

Onderzoek naar concessie over bestaande hoofdrailnet

Het specifieke geval van de sprinterdiensten tussen Groningen en Zwolle, en Leeuwarden en Zwolle, toont een situatie waarin marktwerking mogelijk gunstig zou kunnen zijn voor de reizigers door voordelen te bieden.

Deze en verschillende alternatieven worden momenteel grondig onderzocht, en tijdens de tussentijdse evaluatie in 2029 kan de concessie mogelijk worden aangepast op basis hiervan.

Internationaal

NS verliest weliswaar het alleenrecht op de internationale routes, behalve de verbinding naar Brussel. Het doel hiervan is om meer concurrentie op het Europese spoor te bevorderen, wat zou kunnen resulteren in lagere tarieven voor reizigers.

Inmiddels hebben diverse partijen zich bij de ACM al gemeld voor een een internationale 'open toegang' op het spoor. De keuze naar vervoerders op het spor zal de komende jaren hierdoor aanzienlijk groter worden.

Zo wil Qbuzz wil meerdere verbindingen gaan rijden naar Parijs, Berlijn, Parijs en Frankfurt, en nieuwkomer Heurotrain wil vanaf 2027 naar Londen en Parijs rijden. Ook heeft GoVolta de ambitie naar Berlijn gaan rijden, maar ook NS wil naar de huidige internationale bestemmingen blijven rijden als 'open toegang' exploitant.

Spitsheffing niet in contract

De NS heeft het plan van de omstreden spitsheffing ingetrokken en ook de Tweede Kamer heeft aangegeven niks te voelen voor duurdere kaartjes in de spits op een aantal trajecten. In de nieuwe concessie is opgenomen dat NS voorstellen mag doen voor een nieuw tariefstelsel, maar dat invoering pas mogelijk is als de Tweede Kamer zich over het voorstel heeft uitgesproken.

Europese Commissie

De Europese Commissie is deze zomer een inbreukprocedure tegen Nederland gestart over de gunning van de nieuwe concessie met NS. De inbreukprocedure is gebaseerd op het feit dat er een jaar zit tussen het moment van ondertekening en het inwerking treden van de nieuwe concessie. De Europese Commissie vindt een periode van een jaar te lang en daarom niet gerechtvaardigd.

Het ministerie noemt dit wel gerechtvaardigd omdat NS onder de nieuwe concessie beter verantwoording moet afleggen over de dienstverlening en het tijd kost om hier een systeem voor op te zetten. De start van de inbreukprocedure heeft geen opschortende werking en de gunning kon daarom doorgaan zoals gepland. De Europese Commissie heeft Nederland om een schriftelijke uitleg gevraagd en die is gegeven.