De Tsjechische vervoerder AŽD heeft aangekondigd dat ze de eerste autonome passagierstrein op een openbare spoorlijn in Europa in gebruik nemen. Deze trein, van Tsjechische makelij, zal rijden op de lijn tussen Kopidlno en Dolní Bousov. De demonstratie toont aan dat zowel de trein als de infrastructuur technologisch gereed zijn.

Hoewel autonome treinen al bekend zijn in bijvoorbeeld luchthavens en metrosystemen, is de inzet van deze trein uniek in Europa, en vormt dit een een belangrijke stap is in de ontwikkeling van autonoom spoorvervoer. Al eerder in 2020 heeft Arriva in Nederland een proef gedaan met een ATO-trein voorzien van passagiers. Deze trein reed toen autonoom onder toeziend ook van een machinist. Ook NS heeft proeven gedaan met een volledig autonoom rijdende passagierstrein tussen station Groningen en het in de buurt gelegen opstelterrein De Vork. Deze vonden niet met passagiers plaats.

Autonoom rijden

De autonome exploitatie op Grade of Automation (GoA) 2 en 3 wordt geleid door AŽD’s ontwikkelafdeling. Zowel het railvoertuig als de spoorweginfrastructuur zijn uitgerust met systemen die gebaseerd zijn op kunstmatige intelligentie (DIGITAL 4.0). De lijn wordt bestuurd vanuit Kopidlno, met een uitwijkcentrum in Dětenice.

De GoA-niveaus verschillen vooral in de mate van menselijke betrokkenheid. Bij GoA 0 wordt alles handmatig gedaan door een machinist. GoA 1 introduceert ondersteuning zoals automatische snelheidsregeling, maar de machinist blijft verantwoordelijk voor rijden en stoppen. Bij GoA 2 rijdt de trein automatisch, maar is er nog steeds een machinist nodig voor taken zoals het openen van deuren en ingrijpen bij storingen. In GoA 3 is er geen machinist meer die de trein bestuurt, alleen begeleidend personeel voor noodsituaties. GoA 4 gaat nog een stap verder: de trein rijdt volledig autonoom zonder personeel aan boord, waarbij alle processen worden gemonitord en aangestuurd vanuit een controlecentrum.

Over de trein

De autonome trein EDITA 811.111, gebaseerd op een gemoderniseerde 810.111-treinwagon. Ze zijn tussen 1975 en 1984 geproduceerd door Vagonka Studénka. De railbussen worden ingezet in heel Tsjechië en Slowakije op lijnen met weinig passagiers. De trein is uitgerust met beeldschermen die livebeelden tonen van camera’s en lidarsensoren, die de omgeving in kaart brengen voor de autonome besturingssystemen. Tijdens autonome ritten bedient de machinist de trein niet actief, maar houdt hij toezicht en kan indien nodig ingrijpen. Omdat de wetgeving voor volledige autonome exploitatie nog in ontwikkeling is, blijft een machinist voorlopig aan boord. Het voorste deel van de trein is ingericht met de techniek voor autonoom rijden, terwijl het achterste rijtuig bedoeld is voor passagiers. Zij kunnen op schermen in de coupé meekijken naar wat de computer van de trein precies ziet.

Vervoerder AŽD benadrukt het belang van innovatie voor de toekomst van de Tsjechische spoorwegen, waarbij geavanceerde verkeersbegeleidende systemen en de invoering van ETCS centraal staan.  AŽD ontwikkelt de autonome technologieën daarom in hoog tempo en wil deze in de toekomst toepassen op reguliere spoorlijnen. 

Als ambitieus project staat de omvorming van de Plum-spoorlijn (Čížkovice – Obrnice) tot een volledig autonome lijn gepland tegen 2030. Hiermee wil AŽD autonoom spoorvervoer verder toegankelijk maken voor dagelijks treinverkeer.

Dienstregeling

Op de lijn Kopidlno - Dolní Bousov zal de autonome trein uit de klasse 810 met passagiers rijden op een aantal weekend- en vakantiedagen, zoals begin april, mei, juni en op diverse momenten van juli, augustus, september en oktober. Omdat de data kunnen wijzigen, adviseert AŽD reizigers om actuele informatie in te winnen op deze site. Op momenten dat de de autonome trein niet rijdt, rijden er andere reguliere treinen.

Tijdens de autonome rijdagen vertrekken er drie ritten per dag: ’s ochtends om 8:15 uur, rond de middag om 12:11 uur en in de namiddag om 16:11 uur vanuit Kopidlno. Retourritten vanuit Dolní Bousov volgen ongeveer twee uur later. Een ticket voor de volledige lijn kost 50 Tsjechische Kroon wat omgerekend bijna twee euro is. Kinderen ouder dan 6 jaar, studenten en senioren krijgen 50 procent korting. Jongere kinderen reizen gratis.