Vrijwel alle betrokken partijen krijgen er flink van langs in het woensdag gepresenteerde eindrapport van de enquêtecommissie die onderzoek deed naar het Fyra-debacle. Uit oordeel van de commissie werd geoordeeld dat diverse bewindspersonen de Kamer niet tijdig of onjuist hebben geinformeerd.

Na een vertraging van vele jaren en het investeren van miljarden euro's aan het HSL- en het Fyra-project, ging de dienstregeling eindelijk eind 2012 van start met de nieuwe hogesnelheidstrein. Deze is echter al na 5 weken van het spoor gehaald vanwege de vele gebreken die aan de treinen mankeerden.

Volgens de enquêtecommissie, onder leiding van CDA-Kamerlid Madeleine van Toorenburg, werden er belangen zwaarder gewogen dan die van de reizigers. Dit wordt door de commissie zwaar aangerekend voor zowel de Staat als de NS. Zo was de Staat meer gefocusr op de financiële opbrengst en was de NS vooral bezig met het strijden vab de strategische positie op het spoor. Ook werden er diverse risico's en verantwoordlijkheden afgeschoven.

Opeenstapeling van fouten

Het rapport noemt een opeenstapeling van foutendie al vanaf de aanbesteding in de jaren negentig begonnen. Toen bleven doelstellingen van de aan te leggen hogesnelheidslijn vaag en waren er geen concrete afspreken gemaakt met België, die een onderdeel zou moeten vormen van de hogesnelheidslijn.

Uiteindelijk werd er door de NS een belachelijk hoog bod gedaan op de openbare aanbesteding, waardoor het dochterbedrijf High Speed Alliance (HSA), die de spoorbaan exploiteerde, in grote financiële moeilijkheden terecht kwam.

Daarna ontstond een tien jaar durende strijd om dat bod weer naar beneden te krijgen. "Het realiseren van goed, snel en goed betaalbaar vervoer is hierbij ondergeschikt geworden aan de financiële, politieke en strategische belangen", schrijft de commissie.

De commissie verwijt de NS bovendien dat de alternatieve verbindingen alvast werden geschrapt voordat de Fyra-treinen konden rijden en de betrouwbaarheid nog onzeker was. Hierdoor "prevaleerden volgens de commissie opnieuw andere belangen dan die van de reiziger."

Aanbesteding materieel

Ook in de aanbesteding naar het materieel door de NS zijn er diverse blunders gemaakt. De commissie spreekt van "ernstige onregelmatigheden in de aanbestedingsprocedure". Doordat deze volgens de regels verliep bleef er uiteindelijk één treinfabrikant over die de Fyra-trein zou bouwen. Dit werd de Italiaanse treinbouwer Ansaldobreda. Tijdens de aanbesteding waren er nog enkele treinbouwers in de race. Zij kregen uiteindelijk 'nul op rekest'.

Bewindspersonen

Vele bewindspersonen die de afgelopen vijftien jaar betrokken waren krijgen er van langs. Van hen waren dit onder andere staatssecretaris Wilma Mansveld (Infrastructuur) en minister Jeroen Dijsselbloem (Financiën). De commissie spreek dat zij niet voldoende geinformeerd zijn, bijvoorbeeld toen Mansveld meldde dat inspectiedienst ILT niet de bevoegdheid had om de treinen te inspecteren.

Ook werd de Kamer onjuist door Mansveld geinformeerd over de verbeterende prestaties van de Fyra. Ook noemt de commissie het "ontluisterend" hoe in de communicatie rond het stoppen met de Fyra werd omgesprongen rond de veiligheid. De NS noemde dit overigens niet als reden.

Betrouwbaarheid

De staatssecretaris had ook van te voren moeten nagaan over de verwachte betrouwbaarheid van de dienstregeling met de Fyra, oordeelde de commissie.

Minister Dijsselbloem wordt verweten dat hij de Kamer niet volledig heeft geïnformeerd over de mogelijkheden om geld terug te krijgen voor de treinen die uiteindelijk niet gereden hebben. Zelfs ex-inister van Infrastructuur Camiel Eurlings die van 2006-2010 zijn dienst bekleedde zou de Kamer zelfs hebben "misleid" over de financiële positie van HSA.

Tweede Kamer

Niet alleen de Staat, als de NS als de bewindsvoerders hebben steken laten vallen, ook de Tweede kamer heeft fouten gemaakt in het Fyra-debacle. Zo werd er door de Kamer ingestemd met het alternatief voor de Fyra dat in 2021 operationeel moet zijn.

Met dit alternatief is de reiziger volgens de commissie "aanmerkelijk slechter bediend dan beoogd", omdat het alternatief "geen snelle, directe, flexibel bruikbare en goed betaalbare verbindingen" levert over de hogesnelheidslijn.

De commissie roept dan ook het kabinet op om in overleg te treden met NS en de Belgische Spoorwegmaatschappij NMBS om deze "vervoerswaarde" te verbeteren.

De V250 Fyra-treinen op het emplacement van de Watergraafsmeer in Amsterdam.

Bron: Nu.nl