De NS heeft grote zorgen over het voornemen om vanaf 2025 de hogesnelheidslijnen naar Berlijn, Frankfurt, Londen en Parijs aan de markt weg te geven. In het voorlopige Programma van Eisen voor de nieuwe hoofdrailconcessie van vanaf 2025 ingaat zullen de internationale verbindingen openbaar aanbesteed moeten worden.

Volgens de NS zijn internationale treinreizigers  hiervan de dupe, omdat zij de zekerheid en het gemak van deze internationale verbindingen kwijt zullen zijn. Aan het einde van de vorige maand liet de NS al weten zorgen te maken. Vandaag werd het Programma van Eisen voor de nieuwe hoofdrailnet-concessie bekend gemaakt.

"De enige garantie die internationale treinreizigers hebben op vaste, snelle en frequente verbindingen naar Europese steden zijn goede afspraken in de concessie.", stelt waarnemend NS-directeur Bert Groenewegen. "Ik maak me ernstige zorgen dat mensen opnieuw in het vliegtuig stappen wanneer internationale treinverbindingen op deze manier aan kwaliteit inboeten. Zeker is in ieder geval dat marktwerking zich slecht verhoudt tot het halen van gewenste maatschappelijke doelen, zoals we momenteel in meerdere sectoren zien. Feitelijk wordt hier een oer-Nederlands bedrijf ten gunste van buitenlandse staatsbedrijven gepasseerd omdat Brussel dat wil. De opbrengsten van deze lijnen, die voorheen naar de Nederlandse reiziger gingen, verdwijnen daarmee ook het naar het buitenland.", vervolgt hij.

Het voornemen staat in het Programma van Eisen voor de vervoerconcessie voor het hoofdrailnet, dat maandagavond door staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat) aan de Tweede Kamer is gestuurd. In het voorstel van de staatssecretaris is te zien dat de NS bijna al haar internationale verbindingen kwijt zal raken, en dat die openbaar aanbesteed zullen worden via een 'open toegang'. De Intercity Brussel zou wel onder de huidige concessie vallen.

NS: Rust creëren

NS stelt daarnaast in een eerste reactie op het Programma van Eisen voor om - met de reiziger in gedachten - rust te creëren en nu niet opnieuw onderzoek te doen naar marktordening. Het ministerie houdt de optie open om ook binnenlandse lijnen weg te geven aan de markt. Zo’n commercieel avontuur is niet in het belang van de reiziger en staat haaks waar het wat ons betreft om gaat: het met een samenhangend hoofdrailnet met rechtstreekse verbindingen realiseren van belangrijke maatschappelijke doelen. Daarnaast houdt NS bij dit Programma van Eisen zorgen over de betaalbaarheid van de trein en het investeren in infrastructuur.

Ook de FNV Spoor vakbond gaf vorige maand aan tegen de liberalisering van het spoor te zijn. "Marktwerking op het spoor zal de trein niet goedkoper maken. Den Haag heeft andere middelen om de dienstverlening bij NS te verbeteren als dat nodig is. Vervang in dat geval het management", liet bestuurder Henri Janssen weten.

Betaalbaarheid

Voor de coronaperiode had NS geen andere inkomsten dan reizigersopbrengsten, maar de afgelopen jaren heeft het spoorbedrijf een een beschikbaarheidsvergoeding ontvangen. Vanwege nog altijd achterblijvende reizigersaantallen en gestegen inflatie verwacht de vervoerder, zeker in het begin van de komende concessieperiode, dat een vorm van subsidie noodzakelijk blijft om de trein voor iedereen betaalbaar te houden.

Nieuwe concessie

Uit oogpunt van kwaliteit en stabiliteit wordt de concessie voor het landelijke spoor na 2024 door de overheid opnieuw uitbesteed aan de NS. Het Programma van Eisen is onderdeel van het proces om te komen tot die nieuwe concessie, die na 2024 ingaat. NS heeft de ambitie om ook na 2024 zich maximaal in te spannen voor de reiziger door steden en landsdelen te verbinden en Nederland duurzaam bereikbaar te houden.