Je komt ze vaak tegen in spoorwegbladen en zelfs op de reisplanner van de NS op het internet, korte nummers die steeds maar weer verschillen, en ze komen niet eens overeen met het nummer van het materieel waarin je zit. Hoe zit dit nou eigenlijk? En waarom lees je soms over de 500 of de 8800? Dat zijn inderdaad een paar vragen die we zeker kunnen beantwoorden.

De nummers die je ziet zijn zeker niet de nummers van het materieel waarin je zit, maar treinserie-nummers. Elke trein heeft elke dag steeds een ander nummer per route die hij op een bepaald tijdstip rijdt. Dit is vergelijkbaar met de busnummers, maar een groot verschil is dat deze nummers ook per tijdstip verschillen. De logica van de nummeropbouw is heel simpel en zullen we in dit artikel gaan uitleggen met een aantal mooie voorbeelden.

Uitleg opbouw

De nummers van treinseries van alle treinen in Nederland zijn in het algemeen  vier of vijf-cijferige getallen, waarbij de laatste twee cijfers (of bij sommige internationale treinen alleen het laatste cijfer) bepaald worden door de tijd waarop ze rijden. De eerste paar getallen worden bepaald door de treinserie. Trein 1520 (Amersfoort Schothorst - Amersfoort - Amsterdam Centraal) is dus te verdelen in 15 (de treinserie van alle Intercity's Amersfoort Schothorst - Amersfoort - Amsterdam Centraal, serie 1500) en 20 (het nummer van de trein binnen de serie, vertrektijd Amersfoort Schothorst 07.53).

Treinserie

Een treinserie bestaat uit het honderdtal van een treinnummer. Van trein 1520 is de treinserie 1500, van trein 536 is de treinserie 500 en van trein 31319 is de treinserie 31300. Treinseries zou je kunnen vergelijken met de lijnnummers van bussen en trams, alleen deze nummers worden in het algemeen niet kenbaar gemaakt aan reizigers.

Volgnummer

In de meeste gevallen is het zo dat het treinserie-nummer van een trein van een half uur later opgeteld wordt met twee, dus in dit geval is dat dan 1522 (vertrek Amersfoort Schothorst 08.23). Niet alle treinen binnen een treinserie hoeven te beginnen en te eindigen op het zelfde station als andere treinen binnen de serie. De nummers na de treinserie noemen we het volgnummer.

Ook in de volgnummers zit logica. De enige treinseries die hier van afwijken zijn de treinen van het Nachtnet en internationale treinen.

Richting

Ook kan je aan een treinserie-nummer herkennen welke richting een trein op zal rijden. Even nummers gaan een andere kant op als oneven nummers. Zo zal de 1520 bijvoorbeeld richting Amsterdam rijden, en de 1521 rijdt dus weer weg vanaf Amsterdam. Over het algemeen gaat ook de regel op dat even nummers de kant van Amsterdam op rijden, en oneven nummers weg van Amsterdam. Natuurlijk komen niet alle treinen in Amsterdam, en soms is het misschien moeilijk in te schatten welke kant nou geldt als richting Amsterdam, maar bijvoorbeeld bij de serie 5000 (stoptrein Dordrecht - Leiden Centraal) geldt dat richting Leiden Centraal de treinen even nummers hebben, en andersom dus oneven.

Nummering

In principe beginnen de treinserie-nummers te tellen vanaf het begin van de dienstregeling waneer de NS begint, dat is dus om 04.00 uur. Natuurlijk rijden nog niet alle treinseries op dat tijdstip, waardoor er aan het begin van de volgnummers een aantal nummers missen. . Aan de hand van deze 'sprong' kan er altijd nog een vroegere trein in de treinserie geplaatst worden, mocht die ooit in de dienstregeling komen, zo hoeft niet de hele nummering omgegooid worden.

Z begint de serie 3000 bijvoorbeeld met trein 3008, om 06.20 uit Alkmaar naar Den Helder. De daarop volgende trein vanaf hetzelfde station heet dan 3010.  Aan de hand van deze treinserie kunnen ook de andere volgnummers ongeveer bepaald worden.

Als een treinserie op een bepaald traject een kwartierdienst vormt (elke kwartier vertrekt er dus een trein, ongeacht in welke richting deze rijdt) met een andere treinserie, zijn de volgnummers van de verschillende treinen in de meeste gevallen gelijk: Trein 837 vertrekt om 09.54 uit Alkmaar. De daaropvolgende trein uit de serie 3000 is de 3037. Hierna volgt trein 839 etc..
 

Aansluitende volgnummers

Aan de hand van de Intercity-series zijn de volgnummers van de aansluitende stoptreinseries en andere Intercity-series af te leiden. Natuurlijk geldt deze logica niet overal, maar het geeft wel een aardige leidraad. Als voorbeeld:

Trein 837 is om 11.04 in Utrecht Centraal. Hier wordt aansluiting gegeven op trein 3137 (vertrek 11.07 uit Utrecht Centraal naar Arnhem), op trein 7437 (vertrek 11.15 uit Utrecht Centraal naar Rhenen) en op trein 537 (vertrek 11.21 naar Groningen).

Dezelfde trein 837 is om 11.57 in Eindhoven, waar aansluiting wordt gegeven op trein 6437 (vertrek 12.04 naar Weert). In Roermond geeft trein 837 (aankomst 12.32) aansluiting op trein 6837 (vertrek 12.39 naar Maastricht Randwyck).

Voor- en volgtreinen

Een voortrein rijdt voor de oorspronkelijke trein, een volgtrein rijdt achter een oorspronkelijke trein. Bijvoorbeeld als een trein te lang is voor de perrons, of omdat het combineren niet wil lukken, rijdt er een voor- of een volgtrein. Treinnummers van voor- of volgtreinen bestaan altijd uit zes cijfers. Voortreinen beginnen daarbij met een 1, volgtreinen met een 2. Een voortrein van trein 120 heeft dus het nummer 100120, en volgtrein van trein 13672 heet trein 213672.

Voorbeeld 1:
Trein 562 moet combineren in Zwolle, maar dat lukt niet. Het eerste treindeel vertrekt gewoon als trein 562 naar Amersfoort en Utrecht, het tweede treindeel rijdt als 200562 achter de 562 aan naar Utrecht.

Voorbeeld 2:
Trein 534 rijdt met 10 bakken tussen Groningen en Zwolle. In Zwolle moet worden gecombineerd met trein 10534 uit Leeuwarden, die bestaat uit 7 bakken. Omdat trein 534 dan met 17 bakken over de Veluwe zou rijden, terwijl het maximale aantal bakken 15 is, wordt trein 534 niet gecombineerd in Zwolle. Het deel uit Leeuwarden gaat weg voordat de trein uit Groningen in Zwolle aankomt, en rijdt dus voor de vertrektijd van trein 534. Deze trein krijgt dan het nummer 100534. Het treindeel uit Groningen rijdt gewoon onder nummer 534 verder.
 

Vleugeltreinen

Een vleugeltrein is een dienst met verschillende routes, waarbij meerdere treinen op een gemeenschappelijk traject gekoppeld rijden. Deze worden halverwege de route gesplits om elk een eigen kant op te gaan. Een bekend voorbeeld is de trein van Leeuwarden - Rotterdam Centraal en een trein Groningen - Den Haag Centraal.

Vleugeltreinen hebben nummers die aansluiten op de trein waarmee gecombineerd wordt. Hierbij hebben vleugeltreinen altijd nummers van 5 cijfers, beginnend met een 1 of een 2. De vleugel Leeuwarden - Zwolle van trein 562 is dan trein 10562, de vleugel Utrecht - Rotterdam is trein 20562. Het nadeel van deze treinen is dat zodra er een vleugel vertraagd raakt of zelfs uit de dienst valt (door bijv.een defect in de trein) dat dit invloed heeft op de dienstregeling waardoor er vartraging of uitval van treinen kan opleveren.

Afwijkingen van de normale dienstregeling

Als een trein in verband met werkzaamheden, omleidingen, verstoringen of een andere reden opnieuw wordt ingelegd (oftewel de trein zal via een alternatieve route rijden), dan zal het treinnummer ook veranderen, om aan te geven dat de trein niet zijn normale route zal rijden.

Bij verstoringen in het treinverkeer kunnen treinen worden opgeheven, rijden op meerdere deeltrajecten, of worden omgeleid. Omdat een trein niet twee keer onder hetzelfde nummer mag rijden, worden hiervoor de treinnummers aangepast. Maar mocht een trein door een verstoring worden omgeleid, gebeurt dat onder het normale treinnummer.

Treinen die op een deel van het traject opnieuw worden ingelegd krijgen het nummer 300000 bij het oorspronkelijke treinnummer. Als deze treinen daarna weer opnieuw worden opgeheven en (ergens anders) worden ingelegd krijgen ze het nummer 330000 bij het oorspronkelijke treinnummer.

Laten we eens wat voorbeelden opnoemen ter veruidelijking:

Voorbeeld 1:
Er is een wisselstoring bij Breukelen en de 3058 (Intercity Nijmegen - Den Helder) wordt opgeheven vanaf Utrecht. De trein kan niet meer verder rijden. Maar in Amsterdam wordt een ander treinstel geregeld voor het stuk naar Den Helder. Het nummer van de nieuwe trein wordt daarom 303058.

Voorbeeld 2:
De 303058 wordt weer opgeheven in Zaandam, maar in Alkmaar hebben ze een ander treinstel wat tot Den Helder kan rijden. Die trein krijgt dan het nummer 330000 + 3058 = 333058.

Ook kunnen er werkzaamheden plaatsvinden op een traject, hierdoor kunnen treinen maar een deel van het traject rijden of rijden ze een andere route. Hiervoor worden de treinnummers aangepast. De treinen die omgeleid worden zullen in de treinserie 690000 komen.

Voorbeeld:

Bij Breukelen vinden er werkzaamheden plaats en trein 3042 (Nijmegen - Utrecht - Amsterdam - Den Helder) wordt tussen Utrecht en Amsterdam via Hilversum omgeleid. De trein krijgt dan het nummer 690000 + 3042 = 693042.

Ook zijn verschillende mogelijkheden te bedenken waarbij treinen bij werkzaamheden alleen op één of meerdere deeltrajecten rijden. Voor het eerste deeltraject waar een treinserie rijdt, worden gewoon de normale nummers gebruikt. Rijdt deze nog op een tweede deeltraject, dan wordt het treinnummer opgehoogd met 700000. Merk op dat bij treinen de andere kant op het eerste deel onder het gewijzigde nummer wordt gereden. De treinseries zijn op een bepaald trajectdeel altijd in beide richtingen gelijk.

Voorbeeld 1:

Er zijn werkzaamheden bij Breukelen. Treinserie 7400 rijdt alleen tussen Rhenen en Utrecht Centraal. Hiervoor worden de normale nummers gebruikt. Trein 7424 rijdt normaal Rhenen - Breukelen, en rijdt nu onder zijn eigen treinnummer, dus als 7424, op het deeltraject Rhenen - Utrecht Centraal.

Voorbeeld 2:

Er zijn werkzaamheden bij Woerden en trein 4048 rijdt tussen Rotterdam en Gouda Goverwelle, en tussen Breukelen en Uitgeest. Het eerste deel van het traject rijdt onder het eigen nummer, dus 4048. Het tweede deel rijdt onder een gewijzigd nummer, dat wordt dus 700000 + 4048 = 704048. In dit geval rijden dus alle treinen van de serie 4000 tussen Uitgeest en Breukelen als treinserie 704000, en alle treinen tussen Gouda Goverwelle en Rotterdam onder treinnummers uit de serie 4000.

Het kan ook gebeuren dat  er ongeplande wijzigingen zijn bij geplande omleidingen

Als een trein die gepland wordt omgeleid in meerdere delen rijdt, rijdt het eerste deel van die trein onder het gebruikelijke omleidingstreinnummer. Het tweede deel van het traject wordt onder het normale 300000-nummer gereden, dus 300000 + het oorspronkelijke treinnummer.

Natuurlijk zijn er altijd uitzonderingen op de regel. Bekende uitzonderingen zijn internationale treinen, die in de meeste gevallen onder hun eigen treinnummer worden omgeleid omdat de systemen in België en Duitsland niet overweg kunnen met onze zescijferige treinnummers. Bij verstoringen worden ook niet altijd de 300000-treinnummers gebruikt, maar wordt ook wel eens onder treinnummers gereden die toebedeeld worden door de bijsturing. Meestal zijn dit vijfcijferige nummers, die beginnen met een 2.

Conclusie

De opbouw van een treinserie lijkt dus simpel, maar in extreme gevallen kan deze natuurlijk veranderen, deze blijft dan zeker makkelijk te herkennen als een bepaalde treinserie. We hopen je hierbij een hoop duidelijkheid te hebben gegeven over de opbouw van de treinnummering.