De NS behoudt ook na 2024 haar concessie voor het hoofdrailnet en de HSL. Wel zal er meer ruimte moeten komen voor nieuwe regionale lijnen en internationale trajecten. Dat heeft staatssecretaris Stientje van Veldhoven van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat donderdag bekend gemaakt in een brief aan de Tweede Kamer.

Het gaat om de eerste stap voor de onderhandse aanbesteding na 2024. In een volgende fase worden de voorwaarden, eisen en kosten nader uitgewerkt. Het definitieve besluit over de concessieafspraken valt naar verwachting eind 2023.

"Ons ov, en zeker ook het vervoer per trein, is van hoge kwaliteit. De punctualiteit en de waardering stijgen al jaren op rij. Dat is de verdienste van al die machinisten, treinconducteurs, de verkeersleiding, veiligheids- en servicemedewerkers en vele anderen. Het gaat erom dat we het maximale uit het systeem halen, zowel voor de reiziger van nu als de reiziger van strak", aldus Van Veldhoven.

Coronacrisis

Tot aan het begin van de uitbraak van het coronavirus reisden dagelijks 1,3 miljoen mensen met de trein, dat aantal lag 18 procent hoger dan vijf jaar gelden. Afgelopen jaar was er nog zelfs sprake van een stijging van 4 procent. Volgens de laatste prognoses zet de groei door, al moet de invloed van de coronacrisis daarin nog worden verwerkt.

Zeker is wel dat het aantal inwoners blijft groeien, vooral in de stedelijke gebieden. Juist daar speelt het openbaar vervoer een zeer belangrijke rol. Ook zien reizigers openbaar vervoer en andere vormen van mobiliteit, zoals deelauto’s en deelscooters, steeds meer als één geheel omdat de drempel om  van deze vorm van mobiliteit gebruik te maken erg laag is. Vaak kunnen reizigers met een app al het gebruik ervan reserveren.

Onderhandse gunning van hoofdrailnet en HSL

NS blijft ook na 2024 de belangrijkste vervoerder op zowel het hoofdrailnet als de HSL. Volgens de staatssecretaris zijn de prestaties van NS goed waarbij er ook een vergelijking is gemaakt met de prestaties van andere Europese landen. Onderzoek heeft uitgewezen dat aanbesteden van het huidige hoofdrailnet zeer complex en risicovol is, wat uiteindelijk nadelig kan uitpakken voor zowel de reiziger als de belastingbetaler. Staatssecretaris Van Veldhoven kiest er daarom voor de nieuwe concessie onderhands aan NS te gunnen. "Dit biedt stabiliteit en het geeft de beste mogelijkheid om het personenvervoer per spoor verder te verbeteren. Voorwaarde is wel dat NS blijft inspelen op de verwachte reizigersaantallen en nieuwe ontwikkelingen. Ook moeten de – al goede – prestaties verder omhoog, zodat treinen nog vaker op tijd rijden en reizigers altijd goed geïnformeerd zijn".

Ook omdat ook de binnenlandse IC-Direct dienstregeling op de HSL sterk verweven zit in de dienstregeling van de NS op het hoofdrailnet, stelt Van Veldhoven dat het niet opnieuw aanbesteden juist gunstiger moet zijn voor de reiziger.

Meer ruimte voor internationale verbindingen

De onderhandse aanbesteding zal ook meer ruimte op het spoor moeten gaan geven voor internationale verbindingen. Voor de kortere afstanden vormt de internationale trein een duurzaam en comfortabel alternatief voor de auto of het vliegtuig. Als belangrijk speerpunt noemt Van Veldhoven snellere treinverbindingen, met kortere reistijd, naar onder meer Berlijn, het Ruhrgebied (Düsseldorf, Duisburg, Essen) en Londen. Daarnaast ziet ze ook mogelijkheden om vanaf 2025 internationale reizigersvervoerders ruitme op het spoor te bieden. Dit zou bijvoorbeeld kunnen betekenen dat FlixTrain ook toestemming zou kunnen krijgen om een internationale verbinding op te zetten. De komende periode wordt er nader onderzocht welke internationale verbindingen er gerealiseerd kunnen worden.

Regionaal spoorvervoer

Om in de toekomst het regionale openbaar vervoer voor de reiziger verder te optimaliseren houdt de staatssecretaris de mogelijkheid open om sprinterdiensten te decentraliseren. Volgens de Kamerbrief mag dit echter geen negatieve effecten hebben op de intercityverbindingen in de betreffende regio’s en ook niet leiden tot versnippering van het netwerk. Al eerder is duidelijk gemaakt dat de Sprinter-concessie Zwolle – Leeuwarden mogelijk per 2025 aanbesteed kan worden. De lijnen Zwolle – Groningen en Apeldoorn – Enschede gaan mogelijk in een later stadium op in een regionale concessies, zolang dit een verbetering voor de reiziger oplevert. Voor de verbinding Dordrecht – Breda zal onder het hoofdrailnet van de NS blijven vallen omdat er uit onderzoek gebleken is dat een decentralisatie geen meerwaarde zou hebben.

Stationsagenda

Gezien het toenemende maatschappelijke belang van het station komt de staatssecretaris Van Veldhoven binnenkort met een Stationsagenda. Daarin worden met NS, ProRail en andere betrokken partijen prestatie-afspraken gemaakt over reizigerswaardering, toegankelijkheid en sociale veiligheid. Reizigers moeten op alle stations adequate reisinformatie aangeboden krijgen van vervoeraanbieders, of dat nu OV-vervoerders zijn of deelvervoerders.

Van Boxtel: "Volste vertrouwen"

NS-topman Roger van Boxtel kijkt tevreden terug op de afgelopen jaren: "De afgelopen jaren is hard gewerkt om het vertrouwen in NS te herstellen en dankzij de geweldige inzet van onze ruim 20.000 medewerkers kregen we jaar op jaar een hoog klantoordeel. In 2019 en het eerste deel van 2020 zelfs het hoogste ooit. En tevreden reizigers is waar we het voor doen."

Ook ziet hij dat de NS ook na de coronacrisis weer verder overeind komt . "Wij hebben er het volste vertrouwen in dat we ons heel goede niveau de komende jaren vasthouden en uitbouwen, zelfs door het moeilijke coronavirus heen. De gunning van het hoofdrailnet aan NS is een beloning en een aansporing tot nog betere resultaten."