De NS rapporteert in de eerste helft van 2020 voor het eerst sinds jaren een nettoverlies van € 185 miljoen, zo blijkt uit de halfjaarcijfers over 2020. Zonder steun van de overheid zou dit uit zijn  gekomen op 1 miljard euro. Ook zegt de vervoerder dat er óók na 2020 steun van de overheid voor de OV-sector noodzakelijk is.

De oorzaak van het negatieve resultaat is de enorme daling van reizigersaantallen door de corona-pandemie in vooral Nederland. Ook in het Verenigd Koninkrijk en Duitsland waar NS-dochter Abellio rijdt, lieten de reizigersaantallen een vergelijkbare ontwikkeling zien.

Er is grote onzekerheid over de ontwikkeling van het aantal reizigers als gevolg van het corona-virus op zowel korte als lange termijn. Ook de eventuele steun van de overheid en de hoogte daarvan is nog onzeker. Daarom kan er geen betrouwbare inschatting worden gemaakt van de eventuele verlieslatendheid van de verschillende concessiecontracten die NS uitvoert in zowel Nederland als het buitenland. Vooral voor de Nederlandse hoofdrailnetconcessie laten de meest relevante scenario’s een waardevermindering zien die kan oplopen tot € 2 miljard. Gezien de grote onzekerheden is er geen bijzondere waardevermindering op de Nederlandse concessie verwerkt in de halfjaarcijfers.

Forse daling van het aantal reizigers, nieuwe abonnementen

De uitgebreide NS-dienstregeling biedt reizigers ruimte en de mogelijkheid om - ook in Coronatijd - verantwoord en prettig te reizen. De terugkeer van de reiziger in de tweede helft van het jaar is erg onzeker. Direct na de aankondiging van maatregelen door de Nederlandse regering op 12 maart, daalden de reizigersaantallen naar ongeveer 10% van de oorspronkelijke reizigers in de trein. Na de versoepeling van de maatregelen en terugkeer naar de reguliere dienstregeling is dit aantal toegenomen tot ongeveer 40% wat voornamelijk bestaat uit dagejes-reizigers die met een recreatief doel reizen en in mindere mate woon-werk verkeer.

De NS gaat er van uit dat het aantal reizigers niet snel herstelt. De terugkeer van de forens is daarvoor cruciaal. Het reizigersaantal uit het recordjaar 2019 wordt de komende jaren naar verwachting niet meer gehaald. Volgens topman Roger van Boxtel zullen er 'in het najaar nieuwe abonnementen komen die aantrekkelijk zijn voor forensen die door Corona voorlopig vaker thuiswerken'.

In juli maakte de NS bekend dat ongeveer 375.000 treinreizigers tussen maart en juli gebruik gemaakt van de coronaregeling van NS om hun treinabonnement aan te passen of te pauzeren. Ook de verkoop van nieuwe abonnementen viel in deze periode bijna volledig stil, meldde de NS destijd.

Spreiden van reizigers noodzakelijk

Van Boxtel vervolgt: "Voor een toename van het aantal reizigers, is gespreid reizen essentieel. Naast afspraken met het onderwijs, zijn we hierover met grote zakelijke klanten in gesprek. Door ander reisgedrag en economische krimp is de verwachting dat pas na 2024 de reizigersaantallen weer op het niveau van 2019 zijn, terwijl de vaste kosten gewoon doorlopen. De Nederlandse ov-sector moet zich aanpassen, maar gaat het niet redden zonder verdere steun."

Minder metingen, minder prestatiecijfers

In de eerste helft van recordjaar 2019 was 88% van de NS-reizigers tevreden. Door de beperkingen als gevolg van Corona, kon NS dit jaar geen gedegen onderzoek doen en kunnen we geen cijfers over reizigerstevredenheid publiceren. Tot en met februari van dit jaar was 89% van de NS-reizigers tevreden. 92,8% van de reizigers kwam in de eerste helft van 2020 op tijd, vergelijkbaar met de 92,9% van de reizigers vorig jaar. Door de lage reizigersaantallen in de gemeten maanden – met soms maar 10% van de oude reizigersaantallen - zegt dit cijfer nu weinig. De zitplaatskans in de spits kwam over de gehele eerste helft van 2020 uit op 95,7%. De zitplaatskans in de trein komt tijdens de ‘Coronamaanden’ uit op 100%. Dit opmerkelijke cijfer is het gevolg van het feit dat NS is blijven rijden om Nederland bereikbaar te houden. Dit terwijl het aantal reizigers als gevolg van Corona flink daalde.

Verwachting

Voor Nederland heeft de overheid een beschikbaarheidsvergoeding tot 31 december 2020 toegezegd. Over een regeling voor de periode daarna bestaat op dit moment nog geen enkele duidelijkheid terwijl NS er wel van uitgaat dat de reizigersaantallen en daarmee samenhangende opbrengsten fors achter zullen blijven.

Als gevolg van de pandemie zijn de financiële verwachtingen somber, maar realistisch. Vanwege de neerwaarts bijgestelde verwachtingen van de opbrengsten voor de lange termijn moet NS zich aanpassen om in 2024 financieel weer gezond te zijn. Bij de maatregelen wil NS dat het treinkaartje betaalbaar blijft. NS kijkt naar een besparingspakket binnen de Nederlandse organisatie van € 1,4 miljard over de periode tot aan 2025. Daarnaast is steun van de overheid noodzakelijk, al dan niet in de vorm van een beschikbaarheidsvergoeding, voor de periode na 31 december 2020, om de crisis al gevolg van de corona-pandemie te doorstaan.