Pas geleden maakte de NS bekend dat zij een aanbesteding gestart zijn voor nieuw rollend materieel welke zowel enkel- als dubbeldeks is. Het principe zie je weinig maar is niet geheel nieuw. In deze reportage gaan we op zoek naar welke treinen er momenteel bestaan en hoe ze samengesteld zijn.

Al eerste willen we wel benadrukken dat dit artikel niet specifiek over de aanbesteding zelf gaat, maar enkel over de mogelijkheden die de treinfabrikanten momenteel ontworpen hebben. Gezien de aanbesteding nog in het begin van zijn traject zit, en de definitieve bestelling voor de NS pas in 2022 plaats zal vinden, bestaat er een kans dat er een treinbouwer momenteel op de achtergrond nog bezig is met een nieuw treinontwerp. Maar desondanks is het wel interessant om uit te lichten wat er nu of straks op het spoor rijdt, en wat zowel enkel- als dubbeldeks is, of in zekere mate geschikt zou kunnen lijken.

Siemens Desiro HC

Een van de uitblinkers van treinstellen met zowel een enkeldeks- als dubbeldeksrijtuigen is de Siemens Desiro HC. Gezien er diverse bestellingen worden gedaan in heel Europa is de kans groot dat deze zal meedoen in de aanbesteding naar het nieuwe NS-materieel. De HC staat namelijk voor 'High Capacity'. Het is een treinstel uit de Siemens Desiro-serie welke voornamelijk bekendheid heeft door de inzet bij de RXX 'Rhein Ruhr Express' in Duitsland, en een nieuwe Israëlische bestelling die momenteel op een Duits testspoor bij Wegberg-Wildenrath testritten maakt voor inzet bij de Israëlische Spoorwegen.

De Desiro HC werd gepresenteerd in Berlijn tijdens Innotrans 2014 en is bedoeld om extra capaciteit te creeëren voor reizigers. Het middelste gedeelte van de aangedreven enkeldeksrijtuigen en het benedendek van de dubbeldeksrijtuigen zijn gelijkvloers en daarmee vanaf makkelijk toegankelijk vanaf het perron. Een vierdelige trein met twee dubbeldeksrijtuigen is 105 meter lang en biedt, afhankelijk van de uitvoering, 400 tot 420 zitplaatsen, een vijfdelige trein met drie dubbeldekkerrijtuigen is 131 meter lang en biedt plaats aan 560 passagiers.

De trein wordt geproduceerd op de Siemens-locaties in Krefeld, Wenen Simmering, Graz (draaistellen) en Wegberg-Wildenrath, waarbij elke locatie zorg draagt voor de bouw van een deel van de trein.

In Duitsland wordt dit type trein voornamelijk ingezet op de Rhein-Ruhr-Express, maar ook op de Netz Rheintal, Augsburger Netze en de Netz Elbe-Spree. Onderstaande foto's zijn afkomstig van Siemens Mobility.

Bombardier OMNEO

De Bombardier OMNEO, welke in Frankrijk ook beter bekend staat als de 'Régio2N' is een toekomstig type dubbeldekker-treinstel van Bombardier. Er zijn in eerste instantie 129 treinstellen besteld door de SNCF voor TER-diensten. De Transport express régional, die door de Franse nationale spoorwegmaatschappij SNCF wordt gebruikt voor personenvervoer per spoor over middellange afstand binnen de provincies. De treinen worden gebouwd in de Bombardier-fabrieken in Noord-Franse Crespin. De eerste treinen kwamen halfweg 2013 in dienst, en momenteel lopen er vanuit een optie nog meer stellen om tot nu toe al zeven Franse provincies van dit type trein te voorzien.

De stellen zijn afhankelijk van het type 80 à 110 meter lang en kunnen 350 tot 770 reizigers vervoeren. De tussenrijtuigen van deze trein zijn enkeldeks, en bieden voldoende ruimte om rolstoelen, fietsen of grote stuks aan bagage mee te nemen. Bombardier is geen onbekende in Nederland. Alhoewel de reputatie niet al te best is op gebied van techniek, maar zou zij mogelijk wel in kunnen tekenen op de aanbesteding.

Alstom Coradia Stream 'Duplex'

Van de Alstom Coradia Stream Duplex bestaat er momenteel nog geen enkele, maar wel op papier bij de Franse treinbouwer Alstom. Het is tevens de niet-zo-één-eiïge tweeling van de ICNG, de nieuwe intercitytrein voor NS welke op moment van schrijven nog in afwachting is voor de aflevering naar ons land. Luxemburg heeft namelijk de dubbeldeks-variant hiervan aangeschaft.

Hoewel er een gedetailleerde designschets ontbreekt waarin het dubbeldeks-gedeelte zichtbaar is, moeten we het helaas wel doen met een impressie van de kop, en een afbeelding uit een werktekening die op internet verschenen is. Hierop kunnen we zien dat de kopbakken en de middelsete rijtuigen dubbeldeks zijn, en enkele tussenrijtuigen enkeldeks.

Mocht de NS deze trein uiteindelijk aanschaffen dan zou het meteen praktisch voor het onderhoud zijn, omdat de trein technisch gelijk zal zijn aan de ICNG. Ook zouden er misschien zelfs mogelijkheden in het verschiet liggen om gekoppeld met de ICNG te kunnen rijden. Het is duidelijk dat de nieuwe trein waar de NS momenteel een aanbesteding voor heeft lopen, niet bedoeld zal zijn voor gebruik op de HSL, maar mogelijk kan dit wel als versterking gaan rijden in een cmbinatie gaan rijden op het conventionele spoor. Het zou een mooie kanshebber zijn voor de NS als Alstom met deze trein in de aanbesteding mee zou doen.

Toshiba

Dit bekende merk heeft in Europa wat mindere bekendheid in de spoorwegbranche, maar Toshiba kennen de meesten wel als een Japans elektronicabedrijf. Het behoort tot de top van de grootste fabrikant van elektrische en elektronische apparaten ter wereld, maar ook produceren ze spoorwegmaterieel. Hier zien we een enkel- en dubbeldeksstel op de Sarmiento-lijn, in de buurt van Paso del Rey in Argentinië, richting Once op weg naar Moreno. Gezien de onbekendheid van Toshiba in Europa, verwachten we hun niet meedoen in de aanbesteding. Daarnaast is er ook vele onduidelijk over dit materieel wat vermoedelijk meer een ombouw of een kant-en-klaar productie is, waar de NS zich niet aan wil wagen.

Stadler KISS

De KISS (Vrij vertaald: 'comfortabele innovative sprintende S-Bahn-trein') van het Zwitserse Stadler willen we zeker ook niet vergeten. Dit is een elektrisch dubbeldeks treinstel waarbij de toegangdeuren op de lager gelegen vloer uitkomen. Dit zorgt ervoor dat een enkeldeks deel niet meer nodig is.

De eerste klant die deze trein in 2011 afnam was de Zwitserse SBB, andere klanten zijn de BLS AG, De Deutsche Bahn, en de Ostdeutsche Eisenbahn GmbH (ODEG), en het Hongaarse MÁV. De treinen zijn in diverse verschillende samenstellingen te leveren, en zijn overal dubbeldeks. Maar met de lage vloer is het vervoer van mensen die minder mobiel zijn geen probleem.

Vanwege de lage vloer is het echter wel de vraag of dit type trein mee zal doen in de aanbesteding, want in Nederland is de hoogte van de perrons vastgelegd op 76 centimeter waarbij dit Duitsland vaak afwisselt tussen 55 en 76 centimeter. Bronnen melden echter dat de KISS ook voor Nederland geschikt zal zijn.

Omdat de KISS afgeleid is van de FLIRT, en omdat Stadler vooral met modulaire technieken werkt, is het niet ondenkbaar dat ze een mix van beide treinen kunnen maken. Het enige wat nog bedacht moet worden voor deze 'kissing flirt'  is een passende naam.

Losse samenstellingen

Nederlandse Spoorwegen

Ook is er een mogelijkheid om losse rijtuigen in zetten die solitair zijn. Op deze manier kan een vervoerder zelf bepalen wat voor rijtuig er in een trein zit, en deze eenvoudig afkoppelen of uitwisselen. Het enige wat er hierbij nodig is, is dat er een locomotief nodig is als trekkracht. Dit kan zowel een losse locomotief zijn of een motorrijtuig. Dit kennen wij van het DD-AR en DDM-1 materieel die tot eind 2019 nog bij de NS reden, wel met een eigen motorrijtuig (mDDM) als de bekende NS1700 of NS1800-locomotief. Infeite hebben deze genoemde stammen altijd met dubbeldeksrijtuigen gereden, maar er was ook een tijd dat de NS een aantal getrokken stammen van ICR-rijtuigen voorzien heeft van een DDM-1 of DD-AR dubbeldeksrijtuig.

We verwachten niet dat de NS zich nog aan losse rijtuigen zal wagen omdat ze juist af willen van de locomotieven of zware motorwagens. Een locomotief staat er al bekend om dat deze een flinke aslast met zich mee draagt, en daardoor uitgesloten is van enkele trajecten waaronder de HSL-spoor, waarvan uit onderzoek is gebleken dat deze sterk zou slijten. Niettemin vonden het zeker wel noemenswaardig om in dit artikel te vermelden.

NMBS

Ook in België bij de NMBS rijden ze op diverse trajecten met getrokken rijtuigen. De M4, M6 en I11-rijtuigen worden hierin het meest gebruikt. Uiteindelijk zullen er op den duur volledige stammen gaan rijden met splinternieuw M7-materieel welke afkomstig is van Alstom en Bombardier.

Eerder dit jaar werd er al getest met drie dubbeldeks-rijtuigen in een serie getrokken rijtuigen voorzien van enkeldeksrijtuigen van het type M4. Vooral vanwege deze bijzondere stammen vonden we deze samenstelling ook zeker noemenswaardig voor in deze reportage.