Bij de vorige editie van InnoTrans in 2022 liet de Spaanse treinfabrikant Talgo een prototype van een rijtuig uit de ICE L zien die vanaf medio volgend jaar onder meer tussen Amsterdam en Berlijn gaat rijden. Maar het belangrijkste is uiteraard de locomotief. Speciaal voor InnoTrans 2024 nam Talgo de BR105 locomotief mee die daar voor het eerst gepresenteerd werd.

In de periode van maart 2017 tot februari 2018 liep een openbare aanbesteding van de Deutsche Bahn om tot 100 nieuwe treinstellen met locomotieven te bestellen. Nadat de aanbesteding de Spaanse treinbouwer Talgo aanwees, verscheen uiteindelijk de ICE L en de BR105 ten tonele. Uiteindelijk werden er in totaal 79 stuks besteld in twee tranches. De eerste aanvraag in 2019 betrof 23 stuks, en werd in 2023 uitgebreid met 56 extra locomotieven mét evenveel rijtuigstammen.

Aanvankelijk kreeg de nieuwe trein nog de werktitel ECx toegekend, wat verwijst naar de Eurocity eXpress. Het eerst gepresenteerde model had nog metro-achtige vormen, waarna het ontwerp werd aangepast naar de meer gestroomlijnde rondere voorkant, wat in Duitsland vrij gewoonlijk is bij locomotieven.

In deze reportage zullen we deze nieuwe locomotief behandelen die we straks gaan zien voor het langeafstandsvervoer op de spoorlijnen Amsterdam - Berlijn en Oberstdorf - Sylt. Al eerder lieten we in een reportage de Talgo ICE L rijtuigen zien die in 2022 tijdens InnoTrans in Berlijn gepresenteerd werd.

Locomotief BR 105

De locomotieven van de uit de Baureihe 105 van de Deutsche Bahn zijn elektrische locomotieven voor DB Fernverkehr, en ontworpen als meerspanningslocomotief zodat ze onder meer in Duitsland en Nederland kunnen rijden. De kop van de locomotief is vrijwel gelijk met die van het stuurrijtuig aan het andere uiteinde van de reeks rijtuigen. In totaal zal de locomotief dus zeventien korte rijtuigen trekken, inclusief het stuurrijtuig.

Deze locomotief is deels gebaseerd op de L-9202 Travca locomotief, die in 2005 door Talgo werd geproduceerd als een prototype om te kunnen rijden op verschillende spoorbreedtes. Inmiddels is deze locomotief nu opnieuw een prototype geworden, maar dan voor het testen met waterstoftechnologie te testen. Een deel van de techniek, buiten de waterstofaandrijving en de omschakeling naar variabele spoorbreedte om, is aan de BR105 toegevoegd. In het begin van de levering werd de nieuwe locomotief op de officiële papieren nog Travca genoemd. Momenteel geniet deze locomotief van de vele testen die nog worden uitgevoerd om hem toe te laten in zowel Duitsland als Nederland. De inzet van deze locomotief zal later zijn dan de geplande inzet van de ICE L eind 2025. Maar voor de ICE L maakt dit niet uit, omdat deze ook getrokken kan worden door anderen locomotieven, zoals de Siemens Vectron of de Taurus die eveneens van Siemens is.

De toekomstige inzet van de BR 105 in Nederland geeft nog een kanttekening: De hoge asdruk van 22 ton zal waarschijnlijk betekenen dat deze locomotief binnen Nederland (deels) op een aangepaste snelheid zal moeten rijden in plaats van de maximale snelheid. Zo moet worden voorkomen dat de sporen tussen Amsterdam en de grens zullen verzakken. Gelukkig kan de ICE L ook overweg met de Siemens Vectron locomotief, dus mocht de BR 105 een lastige toelating in Nederland krijgen lijkt er alsnog geen vuiltje aan de lucht.

Specificaties

Van de BR 105 zullen er door Talgo 79 stuks van worden geproduceerd. Hiermee kan elke set met rijtuigen over een eigen locomotief bezitten. De treinset kan ook gekoppeld worden met een Siemens Vectron, wat overigens goed uitkomt omdat de BR 105 nog getest moet worden, en dus later komt dan de ICE L in dienst komt. Sterker zelfs: Het is nog wachten totdat de eerste locomotief zijn eerste meters gaat maken op de Duitse sporen.

Aantal besteld	79 stuks
Fabrikant	Talgo
Bouwjaar	2021 - 2030
Assen-opstelling	Bo’Bo’
Spoorbreedtte	1435 mm (normaalspoor)
Lengte over de buffer	19,7 meter
Hoogte	4,2 meter
Gewicht	88 ton
Asdruk	22 ton
Maximale snelheid	230 km/u (200 km/h met 1,5 kV)
Aanzetkracht	300 kN
Stroomafname	Bovenleiding
Spanning	15 kV, 16.7 Hz wisselspanning, 25 kV, 50 Hz, 1.5 kV gelijkstroom
Remmen	Elektro-dynamisch, remschijven, magnetische rem
Beveiligingssysteem	PZB90, LZB, ATB en ETCS Baseline 3
Koppeling	Schroefkoppeling

Voortgang van de ICE L

Hoe zat het ook alweer met de ICE L die Nederland met Berlijn gaat verbinden? Volgens de laatste berichtgeving halverwege 2024 was dat indienststelling van deze Talgo-trein niet eerder zal zijn dan medio 2025, maar door vertraging in het gehele project zal dit nu eind 2025 worden. Het is inmiddels vanzelfsprekend dat de BR105 locomotief nog even op zich laat wachten. Dankzij de ÖBB-WTB en TB0 systemen kan zo een Talgo treinstam prima functioneren in samenwerking met andere locomotieven. Volgens berichten die bij onze redactie binnenkwamen zullen de toelatingsritten in Nederland op korte termijn gaan plaatsvinden, waarbij er Vectron-locomotieven worden gebruikt. Deze zullen dan voorzien zijn van een speciale NS-softwareversie die ervoor zorgt dat de locomotief met twee stroomafnemers omhoog kan optrekken, om maximaal vermogen te halen.

In Duitsland zijn al proeven geweest met een Talgo-stam, al dan gesleept of in tractie rijdend met een Siemens Vectron. Een kleine tijdlijn met de activiteiten rondom het testen en toelating van de rijtuigen is als volgt:

• Een prototype rijtuig is tijdens InnoTrans 2022 gepresenteerd in Berlijn. Er waren geen definitieve nummers op aanwezig.
• Maart 2023: De eerste stam verlaat de fabriek in Spanje
• Juli 2023: De eerste stam komt aan in Duitsland
• Juli tot oktober 2023: Een reeks testen worden uitgevoerd in de klimaatkamer van Wenen. Hiervoor worden een aantal rijtuigen van de derde stam gebruikt.
• Augustus tot oktober 2023: Er vinden in Polen enkele tests plaats in samenwerking met RailAdventure.
• September 2023 tot maar 2024: De eerste twee stammen maken testritten in Duitsland. Hierbij wordt er gereden met een Taurus-locomotief, maar ook de Siemens Vectron locomotief wordt bij de testprocedures niet vergeten. Uiteindelijk wordt er een snelheid van 230 bereikt, met een maximumsnelheid van 253 km/u.

Voortgang BR 105

Om terug te komen op de BR 105: Deze is duidelijk nog in de testfase, en de eerste is in Berlijn tijdens InnoTrans 2024 gepresenteerd. Deze locomotief 105 019 heeft nog geen testritten in Duitsland of Nederland gemaakt, maar heeft vanaf juli 2023 al wel een hoop locaties van Europa gezien. De verwachting is dat we hem uiteindelijk in 2026 of 2027 in Nederland gaan zien, waarbij hij de Siemens Vectron zal vervangen, die NS momenteel bij het Oostenrijkse ELL leaset voor gebruik in de huidige Intercity Berlijn.

• 17 juli 2023: Als eerste is de locomotief vanuit de fabriek op een trailer gezet en met een truck naar Figueres gebracht. Het vervoer nam veel tijd in beslag.
• 21 juli 2023: De locomotief werd op het normaalspoor geplaatst en op 24 juli door twee Stadler EURO 6000 locomotieven naar Perpignan gebracht.
• 25-26 juli 2023: De locomotief werd met een goederentrein van DB Cargo meegezonden naar Mannheim en daarna door naar Nürnberg.
• 27 juli 2023: De eerste proeven in de klimaatkamer van Wenen gaan van start.
• Januari tot mei 2024: De  locomotief wordt in het Roemeense Faurei uitgetest op een testcircuit.
• Vanaf ongeveer 20 september kwam de locomotief in Berlijn aan voor de introductie op InnoTrans dat vanaf 24 tot en met 27 september plaatsvond.
• Sindsdien is de locomotief naar de Talgo-werkplaats in Berlijn gebracht voor in afwachting van de eerste testritten die gemaakt zullen worden op Duits grondgebied.

Fotogalerij