Vanaf afgelopen 3 december 2015 is het Nederlandse spoor weer een nieuwe type trein rijker: De FLIRT, een trein van Zwitserse makelij die gebouwd is door de Zwitserse fabrikant Stadtler. Dit elektrische treinstel zal vanaf de komende maanden langzaam het landelijke toonbeeld zal gaan vormen van regionale stoptreinen en sprinters van de NS.

Aan het begin van december van 2015 kwam in Nederland het eerste FLIRT-treinstel ons land binnen voor de concessie van Abellio - de dochter van de NS -, die aan het eind van 2016 onder de naam RNET de lijn Alphen aan den Rijn - Gouda zal gaan exploiteren. Het treinstel werd al vrij vroeg geleverd, maar om de trein door de ILT toe te laten moeten er nog de nodige procedures in gang worden gesteld. Vanaf nu is er voldoende tijd om hem toe te laten op het hoofdspoor, ermee proef te rijden, machinsten aan het materieel te laten wennen en om monteurs bekend te maken met de techniek van de trein.

Niet alleen Abellio heeft bij Stadtler een order geplaatst voor nieuw materieel, maar ook Arriva, Syntus en de Nederlandse Spoorwegen (onder hun eigen naam) zullen dit materieel in hun aanbod krijgen. Een stukje verder in dit artikel zullen we de verschillende orders van de vervoersbedrijven nader toelichten.

Geschiedenis

De Stadler FLIRT (de Duitse afkorting voor Flinker Leichter Innovativer Regionaltriebzug, naar het Nederlands vertaald 'Snel licht innovatief regionaal treinstel')  is ontstaan uit een aanbesteding voor nieuwe regionale treinen van de Zwitserse SBB, die deze wilde gebruiken op S-Bahn-netwerken rond Zug en Basel. Deze aanbesteding was een directe concurrentie met treinbouwer Bombardier, dat voor deze aanbesteding echter kon bouwen op een bestaand concept. In een periode van 20 maanden werd een compleet nieuwe trein ontwikkeld, welke de aanbesteding voor 42 treinstellen met een optie voor nog eens honderd stellen won.

De kenmerken van de FLIRT zijn het snelle optrekken, de grote remkracht en het lage gewicht. De eerste versie kreeg een maximumsnelheid van 160 km/h, wat opvallend snel is voor het korte-afstandsverkeer waarvoor deze bedoeld is.

Op basis van deze aanbesteding werd een modulair concept gemaakt, wat daardoor goed aan kan sluiten op de eisen en wensen van de verscheidene klaten aan wie de trein geleverd worden. met materieel verschilt daardoor in veel verschillende opzichten, zoals de maximumsnelheid (120 tot 200 km/h), de lengte (twee tot zes rijtuigen), de vloerhoogte (55 of 76 cm) en de aandrijving. Toch blijft de basis van de trein bij de verschillende versies hetzelfde. De uiteinden van de rijtuigen rusten op Jacobsdraaistellen, waardoor brede rijtuigovergangen ontstaan. De aandrijving maakt gebruik van IGBT-gebaseerde spanningssystemen, die de inductiemotoren aandrijven, welke zich in de draaistellen van de kopbakken bevinden. Bij langere treinstellen en treinstellen met een hogere maximumsnelheid kan daarnaast een extra motor geplaatst worden in een draaistel in het midden van de trein, om het goed functioneren van de trein te waarborgen.

De nieuwe FLIRT3 voldoet aan de normen van de TSI die de standaarden beschrijven voor Europese interoperabiliteit, zodat ze in meerdere landen in Europa actief kunnen zijn.

De grote mate van modulariteit maakte het treintype populair bij verschillende spoorwegmaatschappijen in Europa, waardoor de trein nu veelvuldig te zien is op het Europese spoorwegnet. Op september 2014 maakte Stadler Rail bekend dat er met de order van 34 nieuwe treinen door de Finse spoorwegmaatschappij Junakalusto Oy de grens van 1.000 gebouwde FLIRT-treinstellen werd gepasseerd.

In 2013 werd bekend gemaakt dat de FLIRT-treinen geleverd met een nieuw design, dat bekend staat als Flirt 3. Hiermee is de kenmerkende kop die veel weg had van de GTW-serie aangepast naar een minder spitsere kop. Dit design was nodig, nadat de Europese Commissie nieuwe regels had opgesteld voor de botsveiligheid van treinen, de EN 15227-norm.

Verschillen met GTW

De FLIRT-treinen zijn ontstaan met de kenmerkende kop die hun broertje van de GTW-variant kenden. Ook het interieur die de GTW-serie kent komt in grote lijnen overeen met de FLIRT. Echter zijn er een hoop wezenlijke verschillen te zien tussen beide soorten.

In tegenstelling tot de GTW heeft FLIRT geen aparte wagon voor de motorwagen waar reizigers tussendoor kunnen lopen van het ene compartiment naar het andere. Ook beschikt de FLIRT over de zogenoemde jacobsdraaistellen waarop beide rijtuigen van de trein op rusten, wat als voordeel een gelijkvloerse overstap naar het andere rijtuig biedt. Bij de GTW-treinen rust elk rijtuig op eigen wielstellen.

De FLIRT zelf is oorspronkelijk geleverd als elektrische trein, waarbij de GTW in zowel de elektrische als de dieselelektrische variant is uitgebracht. Inmiddels heeft Stadtler in 2015 een order voor een Italiaans spoorwegbedrijf die in de regio Valle d’Aosta in het noordwesten van Italië actief is, bevestigd waarbij er een hybride FLIRT geleverd zou worden. Deze zou dus zowel op dieselelektrisch als op elektrisch kunnen rijden. Deze combinatie is een uitkomst voor trajecten die niet volledig voorzien zijn van een bovenleiding.

Zoals we al eerder in dit artikel vermelden, is sinds 2013 ook de kop van de FLIRT totaal anders gevormd dan die van de GTW, vanwege de nieuwe Europese richtlijnen.

Vervoersbedrijven

Arriva

Voor de nieuwe concessie voor het ov in geheel Limburg die vervoersbedrijf Arriva gewonnen heeft,  streeft het vervoersbedrijf naar dertig procent meer treinreizigers in de provincie. Deze gaat vanaf eind 2016 in en loopt voor vijftien jaar door. Aanvankelijk had de NS deze aanbesteding verworven onder de naam Abellio, maar vanwege het fraudeschandaal is hun bod ingetrokken waarmee Arriva als tweede weer bovenop de lijst kwam te staan.

Arriva heeft bij Stadler een order gedaan voor 26 nieuwe elektrische FLIRT-treinen die bestaande GTW-treinen van Veolia grotendeels zullen zullen vervangen. Omdat de geplande elektrificatie van het spoortraject tussen Nijmegen en Roermond pas in 2020 een feit is, zal er op dit traject nog gereden worden met de bestaande Veolia GTW-stellen.

Tevens wil Arriva een rechtstreekse trein laten rijden tussen Maastricht en Nijmegen en een verbinding naar Aken opzetten. De FLIRT-treinen zijn vanwege hun acceleratievermogen hier zeer waardevol voor.

Syntus

Vervoersbedrijf Syntus heeft de aanbesteding voor de concessie van de spoorlijnen Zwolle-Enschede en Zwolle-Kampen gewonnen. Deze gaat in 2017 in en geldt voor 15 jaar.

Op de twee spoorlijnen die op elkaar aansluiten, laat de Syntus nieuwe elektrische FLIRT-treinen rijden. De nieuwe treinen zullen tweedelige FLIRT-3 treinen zijn. De treinen zijn voorzien van ruime, comfortabele zitplekken, een gelijkvloerse instap, WiFi, stiltecoupé, (USB-)stopcontacten in alle coupés en een toilet die ook voor gehandicapten geschikt zal zijn.

De treinen zullen pas rijden zodra de elektrificatie van de spoorlijn tussen Zwolle en Wierden afgerond is. Volgens de planning zal vanaf dat moment ook de consessie defintief van start gaan.

Nederlandse Spoorwegen

Begin januari 2015 werd bekend dat de NS definitief 58 Sprinters gaat bestellen bij de Zwitserse treinenbouwer Stadler. De order is niet aanbesteed, omdat alleen Stadler snel de gewenste treinen kan leveren. Snel leveren is voor het spoorbedrijf belangrijk, doordat de OV-studentenkaart blijft en zelfs wordt uitgebreid. Hierdoor denkt het bedrijf meer treinen nodig te hebben. Ook de rol van het uitstromende Mat'64 speelt een rol.

De order werd op 23 april 2015 definitief verklaard nadat Alstom en Bombardier hun eerdere bezwaren tegen de onderhandse gunning intrekken.

Vanaf eind 2016 moeten de nieuwe treinen van het type FLIRT gaan rijden. Naar verwachting zal de eerste trein aan het begin van 2016 al worden geleverd voor opleidingsdoeleinden en de officiële toelating op het spoor.

Abellio RNET

Abellio, een dochterbedrijf van de Nederlandse Spoorwegen, heeft voor binnen Nederland een serie van 6 elektrische FLIRT-3 treinstellen besteld. De stellen zijn aangeschaft voor inzet op de spoorlijn Gouda - Alphen aan den Rijn. De treinstellen vormen een aparte deelserie naast de FLIRT-stellen die voor de Nederlandse Spoorwegen gebouwd worden.

De treinstellen zijn aangeschaft na de gunning van de concessie Treindienst Alphen aan den Rijn - Gouda voor de periode 2016-2031. De stellen zijn besteld via een order van de Duitse NS-dochteronderneming Abellio Rail NRW, waardoor deze relatief snel geleverd kunnen worden.

Naast de standaard usb-oplaadpunten voor mobiele apparaten en stopcontacten, een gratis toegankelijk wifi-netwerk en een rolstoelvriendelijk toilet zullen de stellen ook voorzien worden van een  lounge, een kinderhoek en een eerste klasse voorzien. Deze zal een sfeervolle indruk aan reizigers geven door middel van een mooie tapijtvloer.

Abellio NRW

NS dochter Abellio die ook in het Nord-Rhein Westfalen gebierd opereert heeft ook voor haar diensten 20 vijf-delige elektrische FLIRT treinstellen bij de Zwitserse treinfabrikant besteld. Vanaf eind 2016 zal Abellio de treindiensten Mönchengladbach - Wese (RB 33) en Emmerich - Düsseldorf (RB 35) gaan exploiteren. Vanaf 2017 moet deze worden doorgetrokken naar Arnhem, zodat er een nieuwe grensverbinding zal ontstaan. van de twintig treinstellen zullen er zeven geschikt worden gemaakt om in Nederland te mogen rijden.

In totaal telt de trein 251 tot 259 zitplaatsen, waarvan 24 tot 32 in de 1e klas.

De auteursrechten van de in dit artikel vertoonde impressies zijn eigendom van Stadtler en de genoemde vervoersmaatschappijen. De rechten op de foto's van de overbrenging van het Abellio RNET treinstel berusten bij Koen Brouwer.