De Oosterspoorbaan, het baanvak tussen Utrecht Maliebaan en Utrecht Lunetten is in voorjaar van 2017 weer opnieuw in gebruik genomen. Echter fungeert het niet meer als spoorlijn, maar als smal parkje waar een fiets- en voetpad doorheen loopt. Omdat het ex-spoorlijntje nog steeds een deel van zijn vroegere allure heeft, hebben we een poosje geleden een kijkje genomen naar wat er van overbleven is, en hoe het er uit ziet.

Het fietspad die in januari van 2017 geopend werd, is het initiatief van de buurt die een bestemming mocht kiezen voor de oude spoorbaan. De pad loopt vanaf de Absterdijk met het Spoorwegmuseum in de rug, en eindigt op de Koningsweg. De lengte van het fiets- en voetpad is ongeveer 750 meter. Om het aangezicht te laten behouden is er besloten om de bovenleidingsportalen te laten staan, de rails te laten liggen en hier een daar een kenmerkend houten stootjuk neer te zetten. Wat vervolgens restte  waren de ingrediënten voor een mooi en fraai park.

Geschiedenis

Aanleg en het gebruik
De Oosterspoorbaan is een onderdeel van het traject Hilversum - Utrecht Lunetten en werd aangelegd in de tijd dat de verschillende spoorwegmaatschappijen nog grote concurrenten waren. De Centraalspoorweg van de NCS werd ten noorden van Utrecht gelijkvloers gekruist. Ook kreeg de spoorlijn in Utrecht een eigen station. In tegenstelling tot het gezamenlijke station van de NRS en NCS en het station van de Staatsspoorwegen kwam het hoofdstation van de HSM ten oosten van de stad te liggen. Na het Maliebaanstation konden de treinen doorrijden naar een speciaal overstapstation, station Lunetten. Reizigers uit de richting Hilversum konden hier overstappen op treinen van de Staatsspoorwegen richting 's-Hertogenbosch en omgekeerd. Station Lunetten had geen gewone in- en uitgang, het was alleen mogelijk om van de ene naar de andere trein over te stappen.

Rond het begin van de twintigste eeuw gingen de verschillende spoorwegmaatschappijen intensiever samenwerken. Al in 1874 gingen de Staatsspoorwegen gebruikmaken van het gezamenlijke station van de NRS en NCS. Hiermee kreeg Utrecht een belangrijk overstapstation. Het Maliebaanstation bleef een station aan slechts één enkele spoorverbinding. In 1905 werd de spoorlijn door middel van een verbindingsbaan bij Blauwkapel aangesloten op de Centraalspoorweg. Hiermee werd treinverkeer tussen Amersfoort en Utrecht Maliebaan mogelijk. Dertien jaar later werd de spoorlijn ten zuiden van het Maliebaanstation aangesloten op de 'Rhijnspoorweg' richting Driebergen.

In 1921 werd opnieuw een verbindingsboog naar de Centraalspoorweg geopend. Hiermee werd het mogelijk dat treinen uit Hilversum naar het Utrechtse hoofdstation konden rijden. Het belang van het baanvak Blauwkapel – Maliebaan – Lunetten daalde hierna snel. Op 15 mei 1932 werd het overstapstation Lunetten gesloten en op 15 oktober 1939 werd ook de reizigersdienst tussen Hilversum en Utrecht Maliebaan opgeheven. Enkel alleen goederentreinen maakten nog gebruik van het traject tussen Blauwkapel en Utrecht Lunetten. In 1941 en 1942 werd het gehele traject voorzien van bovenleiding.

In 1954 vestigde het Spoorwegmuseum zich in het stationsgebouw aan de Maliebaan. Tot 2003 was de lange rij historische stoomlocomotieven langs het eerste perron het meest in het oog springende deel van deze collectie. Enkele keren per dag passeerde een goederentrein het spoor langs het museum.

Sindsdien werden de rolvaardige pronkstukken naar een speciaal gebouwde expositieloods verhuisd. Aan de goederentreinendie over dit spoor langsdenderden kwam toen al snel ook een eind, zodat het spoor volledig voorbehouden bleef aan het Spoorwegmuseum. Zij reden er toen met de museum-pendeltrein en de Heimwee-express hun ritten, waarbij de pendeltrein vanaf het spoor uit de richting van Utrecht Lunetten het museumterrein opreed.

Opheffing deel Oosterspoorbaan
In april 2011 heeft ProRail aangekondigd het gedeelte tussen de Koningsweg in Utrecht en de aansluiting Lunetten op te zullen heffen, de aanleg van de nieuwe Uithoflijn voor de tram zou de doorsteek van het spoor bij Lunetten bemoeilijken, waarna besloten werd om de spoorlijn over een deel te saneren. Dit hield in dat de aftakking vanaf de kant bij Lunetten zou verdwijnen.

Op 9 september 2012 vond de laatste 'Heimwee Express' rit  van het Spoorwegmuseum plaats over dit spoor, die werd gereden door de Mat'24. Hierna is de spoorlijn tussen het Spoorwegmuseum en de aansluiting bij Lunetten buiten gebruik gesteld en is in november 2012 het spoor opgebroken tussen de Koningsweg en de voormalige aansluiting Lunetten en ten oosten van de Abstederdijk. De rondrit met de nostalgische treinen is vanaf toen via Blauwkapel naar Amersfoort gereden, waar deze weer kopmaakte en terug reed.

Tussen de Abstederdijk en de Koningsweg bleef het dubbele spoor nog een tijd ongebruikt liggen, tot in februari 2016 een groot deel van de sporen en het ballastbed werden verwijderd. Deze kreeg een tweede leven bij de Stoomtrein Goes - Borsele. De portaalmasten, zonder draden, bleven tot de definitieve opbraak van het tracé in 2016 eveneens staan. De overweginstallaties aan de Koningsweg, Notebomenlaan en de Abstederdijk werden reeds verwijderd.

Ten oosten van de Abstederdijk lagen twee kopsporen waarvan het oostelijke spoor geëlektrificeerd is, het deel waar het museum gevestigd is. Van de twee sporen tussen Blauwkapel en het Spoorwegmuseum is er nog maar één in gebruik; bovenleiding en rails van het buiten gebruik gestelde spoor zijn intact gelaten. ProRail voerde vervolgens op 22 januari 2013 werkzaamheden uit bij het Spoorwegmuseum, waardoor dit ene spoor voortaan op het oude perron van het Maliebaanstation uitkomt en treinen weer kunnen rangeren na het afsluiten van het spoor vlak na het Spoorwegmuseum.

Het Oosterspoorbaanpark

Wat overgebleven is van de Oosterspoorbaan vanaf de Abstededijk tot aan de Koningslaan, is een 750 meter lang tracé met een oppervlakte van 22.000 m2. Dat is vorig jaar omgevormd naar een nieuw fiets- en wandelpark. Het maakt de verbinding tussen binnenstad van Utrecht en het Kromme Rijngebied.

Ter herinnering aan het spoorse verleden zijn de oude bovenleidingsportalen blijven staan, en daar blijft het niet bij. De oude spoorbrug over de Venusbaan, de spoorrails en de nostalgische houten stootjukken zorgen voor een iconisch uiterlijk. Hiermee is het fietspad echt omgetransformeerd tot een spoors fiets- en voetpad waarbij 'spoorlopen' een positievere lading dekt. Wel is het jammer dat er geen draisinne aanwezig is om over het spoor te fietsen, maar vanwege de speelse inrichting van dit park zou dit over de gehele lengte niet mogelijk zijn.

In ieder geval zijn wij al blij dat het voormalige spoortraject in ieder geval zijn allure behouden heeft. Uiteraard willen we je laten meegenieten van dit mooie park, en dus ook van de prachtige foto's welke wij in de zomer van 2017 gemaakt hebben.

Fotogalerij