Het afscheid van de Hoekse Lijn

Op zondag 26 maart werd er afscheid genomen van de Hoekse Lijn, waarna er in de nacht van 31 maart op 1 april de laatste treinen over het ruim 125 jaar oude traject reden. Een week eerder op zondag kregen liefhebbers de kans om de nostalgie van weleer nogmaals te herbeleven. In deze review gaan we in op de geschiedenis van de Hoekse Lijn tot aan het moment dat het doek viel en de lijn overgedragen wordt aan de Rotterdamse metro.

Geschiedenis

De plannen voor de aanleg van de Hoekse Lijn dateren uit het jaar 1875. Toen werd er in de Tweede Kamer het besluit genomen om de spoorlijn in de richting van de zee uit te leggen. De minister van Binnenlandse Zaken, Jan Heemskerk, wilde de lijn in eerste instantie doortrekken tot Maassluis, maar de Tweede Kamer bereikte door een amendement dat de lijn werd doorgetrokken naar Hoek van Holland. Op die manier zou er een lijnzijn die haast tot de duinen zal lopen, en niet ver van de zee vandaan.

De lijn werd aangelegd als aftakking van de bestaande lijn Rotterdam – Den Haag. Het gedeelte Schiedam (thans Schiedam Centrum) – Vlaardingen – Maassluis werd geopend op 17 augustus 1891. Maassluis – Hoek van Holland Strand volgde officieel op 1 juni 1893, hoewel in mei 1893 de treinen van de lokaaldienst tussen Rotterdam en Maassluis al doorreden naar Hoek van Holland. De spoorlijn ligt grotendeels op een speciaal hiervoor aangelegde waterkerende dijk, waarin tijdens de aanleg van de lijn enkele keersluizen zijn opgenomen. Tijdens de watersnoodramp van 1953 voorkwam de spoordijk het onderlopen van het land ten noorden ervan. Een deel van de spoordijk is naast het spoor in de jaren 90 verhoogd en loopt samen met de Deltadijk. Dit project werd in 1995 afgerond met de aanleg van de Delflandse Buitensluis bij Vlaardingen, waar de oude draaibrug werd vervangen door een nieuwe ophaalbrug.

De spoorlijn werd uiteindelijk geëlektrificeerd in 1935. Daarvoor werden acht stroomlijn-tweewagentreinstellen van het type Mat '35 aangeschaft. Die waren een voorloper van de grote serie Mat '36, die werd gebouwd voor de elektrificatie van het Middennet.

Na het opheffen van de laatste boottrein in 2006 fungeert de Hoekse Lijn voornamelijk als sprinter-traject die alle stations langs de lijn verbindt met Rotterdam Centraal. In de loop der jaren werden er nog eens drie extra stations geopend: Schiedam Nieuwland (1975), Vlaardingen West (1969) en Maassluis West (1970). De dienst werd de laatste jaren voornamelijk uitgevoerd met SGMm Sprinter treinstellen. Verder reden er regelmatig goederentreinen naar Vlaardingen (minstens 1 keer per dag) en Maassluis. Na de ombouw naar het metrospoor zal deze verbinding voorlopig gehandhaafd blijven.

Het traject heeft ook van 2006 tot medio 2008 model gestaan voor de invoering van de de OV-chipkaart bij de NS. Op alle tussengelegen station tot aan Hoek van Holland werden poortjes geplaatst, deze konden geopend worden met chipkaarten. Echter bleek deze niet alleen chipkaarten te accepteren, maar ook andere soortgelijke pasjes.

In december 2007 is de treindienst gedecentraliseerd. Dat wil zeggen dat de Stadsregio Rotterdam (later omgedoopt in Metropoolregio Rotterdam Den Haag) sindsdien optrad als concessieverlener. De lijn is vervolgens niet openbaar aanbesteed waarna deze tot 1 april 2017 dienst deed bij de NS. Vanaf dat moment werd de lijn in de vroege ochtend van maandag door een notaris officieel van de hand gedaan door ProRail. Het spoor is overgenomen door de gemeente Rotterdam en de RET die vanaf dit moment met eigen aannemers het spoor in handen zullen hebben. Vanaf september dit jaar zullen de eerste metro's gaan rijden.

Afscheidsritten

Honderden treinliefhebbers kwamen een week voor de sluiting van het spoortraject op zondag 26 maart bijeen om het afscheid te vieren van de 125-jarige spoorlijn. Tijdens het evenement pendelden er diverse soorten museummaterieel tussen beide stations. De gehele dag van tien uur 's ochtends tot   vijf 's middags uur reden er pendeltreinen heen en weer. Deze werden samengesteld uit de Mat'46 (Muizenneus), Mat'54 (Hondekop van de gelijknamige stichting) en de Mat'64 (Apekop). Liefhebbers konden zonder extra kosten een kaartje bemachtigen om met deze nostalgische treinen te kunnen pendelen. Ook reden er de hele dag de huidige Sprinters volgens dienstregeling op het traject.

Foto: Elma Oosthoek
De Mat' 54 766 van de Stichting Hondekop op de brug bij Maassluis (Foto: Elma Oosthoek)

Foto: Daan Overkleeft
De 'Muizeneus' Mat'46 273 van het Spoorwegmuseum die tussen Hoek van Holland en Rotterdam pendelde. (Foto: Daan Overkleeft)


De Mat'64 876 van het Spoorwegmuseum die Hoek van Holland Strand heeft verlaten en onderweg is naar station Rotterdam. (Foto: Treinenweb)

Het allerlaatste afscheid

De allerlaatste rit vertrok op 1 april (wat geen grap was) om 00.32 uur vanaf Rotterdam Centraal naar Hoek van Holland Haven onder grote belangstelling. Eerder die dag werd de laatste trein naar Hoek van Holland Strand gereden. Met bestuurders, genodigden en omwonenden van de Hoekse Lijn werd er niet alleen teruggeblikt maar ook werd er naar de toekomst gekeken. Op elk station was er ruimte voor die gemeente om een woordje te doen over de Hoekse Lijn. In feestelijke sfeer reed de trein uiteindelijk naar Hoek van Holland Haven, waarbij diverse mensen hun kans kregen om over de omroep van de trein hun verhaal over de Hoekse Lijn te vertellen.

Op de laatste dagen dat de treinen naar de strandplaats en diens haven hebben geredenwaren de treeinen vanzelfsprekend drukker bezet dan normaal. Veel reizigers wouden nog een laatste ritje maken met de trein. Ook stonden veel fotografen op de stations voor een laatste foto van de trein op de Hoekse Lijn om met soms wegepinkte tranen de laatste foto's van de treinen op dit traject te fotograferen.

Foto:Erwin Albeda
De combinatie SGMm 2945 en 2978 die de laatste trein van Rotterdam naar Hoek van Holland Haven reden. Hier mocht fotograaf Erwin Albeda tevens zijn verhaal over de Hoekse Lijn over de omroep vertellen. (Foto:Erwin Albeda)

Foto: Ruben Huisman
Eén van de laatste keren dat deze trein deze reisinformatie over de Hoekse Lijn zou geven. Hiermee komt er een eind aan de treinseries 4100 en 4200 die de dienstregeling tot en met 2017 hebben gesierd. (Foto: Ruben Huisman)

Overdracht

Op station Hoek van Holland Haven werd de lijn symbolisch overgedragen van ProRail en NS aan de RET, de gemeente Rotterdam en de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag. Tijdens dit feestelijke afscheidsmoment werd er een fotoboek door een NS-machinist aan een RET-metrobestuurder overgedragen. In het fotoboek staan herinneringen aan de trein op de Hoekse Lijn en is lege ruimte opengelaten voor nieuwe herinneringen van RET en Metroreizigers. Dit moment werd gevierd met een hapje, een drankje en een woordje van ProRail, NS, RET en de gemeente Rotterdam.

Uiteindelijk bracht de RET iedereen met de bus terug naar de tussenliggende stations, waarna ProRail dat weekend aan het werk is gegaan om het spoor symbolisch van haar spoorwegnet te knippen door enkele meters spoor en bovenleiding te verwijderen. Wat nog restte was het ondertekenen van een notariële akte waarbij ProRail het traject uiteindelijk officieel van de hand deed. Dit gebeurde in een besloten bijeenkomst in de vroege ochtend van maandag.

Hiermee eindigt dan na ruim 125 jaar spoorlijn van tussen Schiedam en Hoek van Holland Strand.
Adieu Hoekse Lijn!