ProRail heeft op verzoek van het ministerie van IenM nut, noodzaak en mogelijkheden onderzocht voor het verhogen van de spanning op de bovenleiding naar 3000 Volt (3KV). Het huidige systeem van 1500 Volt (1,5KV) op de bovenleiding kent relatief veel energieverlies in het systeem en levert een beperkt tractievermogen.

Het verhogen van de spanning kent een aantal voordelen. Door de verhoogde spanning kan meer vermogen geleverd worden aan een trein. De trein kan daardoor sneller kan optrekken en de reistijd wordt verkort. Per stop kan dit, afhankelijk van de snelheid, resulteren in een tijdwinst van  zeven en twintig seconden. Dat lijkt weinig, maar als je dit bekijkt over het hele spoor is de tijdswinst substantieel. Hierdoor wordt het rijdtijdverschil tussen sprinters en IC’s kleiner en ontstaat er extra capaciteit voor meer treinen op intensief bereden trajecten. Dit levert meer ruimte voor groei op en is een verbetering voor de punctualiteit.

Energiebesparing

De verhoogde tractiespanning levert een energiebesparing op van circa 20% en draagt het dus bij aan de energie- en duurzaamheids¬doelstellingen van de sector. Dit is een jaarlijkse energiebesparing die vergelijkbaar is met het elektriciteitsgebruik van 100.000 huishoudens. Dit wordt bereikt doordat er bij een verhoogde spanning minder elektriciteit verloren gaat. Overgang naar 3000 Volt zorgt voor een halvering van energieverlies in de bovenleiding (van 10 procent bij 1500 Volt (1,5KV) naar minder dan 5 procent bij 3KV). Daarnaast zorgt het voor meer terugwinning van remenergie bij 3KV, die bruikbaar wordt gemaakt voor andere treinen; het zogenaamd recuperatief vermogen. (link is external)

Haalbare spanning

Doordat Nederland relatief vroeg (vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw) is begonnen met elektrificatie van het spoornetwerk, hebben we als een van de weinige landen in Europa een lage bovenleidingspanning van 1,5KV. Uit de studie blijkt dat de overstap van het huidige 1,5KV naar een 3KV systeem haalbaar en rendabel is. Hoewel deze overgang een ruime investering vergt, wegen de baten op tegen de kosten. Er is eerder op verzoek van IenM ook onderzoek gedaan naar andere mogelijkheden, zoals het verhogen van de spanning naar 25.000 Volt (zoals op de HSL) of naar 15.000 Volt (zoals in Duitsland en Zwitserland). Hiervoor is echter een complete vervanging van de bovenleiding in heel Nederland nodig, waar vele miljarden aan investering mee gemoeid zijn en vele jaren aan ombouw zonder dat de trein kan rijden.

Besluitvorming

De investering voor de infrastructuur is ongeveer 375 miljoen euro. Samen met de ombouw van het materieel kan dit na de ombouwperiode in minder dan tien jaar terugverdiend worden. Bovendien is de 3KV technologie in de praktijk bewezen. Dezelfde techniek vindt men bijvoorbeeld op de spoorwegnetten van België, Spanje en in Italië. Er hoeft dus geen nieuw systeem ontwikkeld te worden waarbij de risico’s en ontwikkelkosten beperkt blijven. Een besluit voor het ombouwen is er echter nog niet. Daarover moet het ministerie van IenM nog een besluit nemen.

Foto: Irmo

Bron: ProRail